Дайджест мазмұны
- АҚШ Сауда өкілі кеңсесінің Дүниежүзілік сауда ұйымының Бас директорына қатысты мәлімдемесі
- Қызметтерді ішкі реттеу бойынша келіссөздерге қатысушылар осы серпінді сақтауға міндеттенді
- Өндірістік активтерге инвестициялардың төмендеуі кедей елдер үшін қиындықтар туғызады
- ДСҰ Бас директорының орынбасарлары вакциналардың қолжетімділігі саласындағы ынтымақтастықты күшейтуге шақырды
АҚШ Сауда өкілі кеңсесінің Дүниежүзілік сауда ұйымының Бас директорына қатысты мәлімдемесі
АҚШ Корея Республикасының Сауда министрі Ю Мен Хидің ДСҰ Бас директоры лауазымына кандидатурасын алып тастау туралы шешімін назарға алды.
Осыған байланысты Байден-Харрис әкімшілігі ДСҰ-ның келесі Бас директоры ретінде доктор Нгози Оконжо-Ивеалдың кандидатурасын қолдайтынын мәлімдеді. Доктор Оконжо-Ивеала экономика және халықаралық дипломатия туралы кең білімді, Дүниежүзілік банкте 25 жыл жұмыс істегенде және Нигерияның Қаржы министрі ретінде екі мерзімге сайланған. Ол әр түрлі мүшелік құрамы бар ірі халықаралық ұйымды басқарудың тиімді басшылығы мен дәлелденген тәжірибесі үшін кеңінен құрметтеледі.
Байден-Харрис әкімшілігі сонымен бірге министр Ю Мен Хиді осы лауазымды өткізген күшті науқанға байланысты құттықтады. Ол Корея Республикасының алғашқы әйел Сауда министрі және Кореядан бас директорды сайлау процесінде алға шыққан алғашқы үміткер ретінде ізашар болып табылады. АҚШ ДСҰ-да консенсус шешімін қабылдауға ықпал ету үшін оның кандидатурасын сайлау жарысынан шығару туралы шешіміне құрмет білдірді.
Сондай-ақ, АҚШ екі жоғары білікті әйелдің ДСҰ Бас директоры лауазымына кандидатураларды қараудың соңғы кезеңінде өткенін атап өту маңызды деп санады – әйел адам ұйым тарихында алғаш рет осы кезеңге жетті.
АҚШ Бас директордың кандидатурасына қатысты консенсустық шешімге қол жеткізуге бағытталған ДСҰ-дағы сайлау процесінің келесі кезеңіне қатысуға дайын екенін анықтады. Байден-Харрис әкімшілігі сондай-ақ жаңа Бас директормен ДСҰ-ның қажетті мазмұнды және рәсімдік реформасына қол жеткізудегі ынтымақтастыққа үміт білдірді.
Қызметтерді ішкі реттеу бойынша келіссөздерге қатысушылар осы серпінді сақтауға міндеттенді
2021 жылғы 4 ақпанда, бірінші кездесу шеңберінде қызметтерді ішкі реттеу жөніндегі келіссөздерге қатысушылар ДСҰ-ның 12-ші министрлік конференциясына (МК12) «маңызды» нәтижеге қол жеткізуге өздерінің бейімділігін растады. Қатысушылардың «серпінді сақтау» ниетін атап өтіп, Коста-Рикадан келген Төраға Джайме Коги ағымдағы жылға жоспарланған МК 12-ден күтілетін нәтиже «өміршең» деген ортақ пікір білдірді.
Қазақстан осы жылдың басында ұсынылған қызметтер тізбесінің жобасында ұсынылған ережелер оның ДСҰ алдындағы міндеттемелерінде қалай инкорпорацияланатыны көрсетілгенін хабарлады. Қазақстан бұл ережелер қызмет көрсету саласы мен бизнес үшін маңызды рөл атқарып қана қоймай, қызмет көрсету саудасы үшін болжамды бизнес-ахуал мен ашық рәсімдер жасауға бағытталғанын атап өтті. Барлығы 56 қатысушы өз жобаларын ұсынды.
Қызмет көрсетушілердің жұмысы үшін қажетті рәсімдерді оңайлатуға, төрешілдікті жоюға және реттеуші базаның ашықтығы мен болжамдылығын арттыруға ұмтыла отырып, келіссөздер бизнесті жүргізу бойынша шығындарды азайтуға және кәсіпорындардың көрсетілетін қызметтердің халықаралық саудасына қатысуына жәрдемдесуге бағытталған.
Кездесу шеңберінде ішкі реттеу нормаларын имплементациялау туралы ақпарат алмасуды жүргізу, сондай-ақ делегациялардың тәжірибесін ұлттық және өңірлік деңгейлерде зерделеу идеясы да қолдау тапты.
ДСҰ – ның 63 мүшесінен тұратын топ – дамушы және дамыған елдер – қазіргі уақытта қызметтердің әлемдік саудасының 70%-дан астамын қозғайтын келіссөздерге қатысады. Кездесуде қатысушылар оның санын кеңейту және қорытынды нәтижеге қол жеткізу сәтінде неғұрлым кең қамтуды қамтамасыз ету үшін ДСҰ-ның басқа мүшелерімен байланыс орнатудың маңыздылығын растады. Кейбір делегациялар 2021 жылдың ортасына қарай министрлерді қалған мәселелерді шешуге және MK12 келіссөздерін аяқтауға көмектесетін нақты жолды анықтауға шақырды.
Желтоқсан айында Коста-Риканың төрағасы Джайме Коги Ариас таратқан «жетілдірілген» келіссөздер мәтіні лицензиялық және біліктілік талаптары мен рәсімдеріне, сондай-ақ қызметтер саудасына арналған техникалық стандарттарға қатысты ережелерді әзірлеуде 2020 жылы қол жеткізілген прогресті көрсетеді. Мәтінде үкіметтерге ел ішіндегі шараларды іске асыруға және оларды ұлттық саясаттың мақсаттарына сәйкес реттеуге көмектесетін икемді ережелер бар.
Анықтама: ДСҰ-ның 59 мүшесінің министрлері 2017 жылғы желтоқсанда Буэнос-Айресте өткен 11-ші министрлік конференциясында келіссөздерді бастады. 2019 жылғы мамырда экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының кездесулері шеңберінде жиналған министрлер 12-ші министрлік конференциясында елеулі нәтижелерге қол жеткізуге өздерінің ықыласы екендіктерін растады. Кездесулер мүшелердің бастамасы бойынша өткізіледі, ол ашық және ДСҰ-ның барлық басқа мүшелері үшін де ашық.
Өндірістік активтерге инвестициялардың төмендеуі кедей елдер үшін қиындықтар туғызады
2020 жылы дамушы елдер әлемдік тікелей шетелдік инвестициялардың (ТШИ) рекордтық үлесін тартты. Бұл ретте инфрақұрылым мен өндірістік секторды қаржыландыру айтарлықтай қысқарды, бұл осы секторды COVID-19-дан кейін қалпына келтіру перспективаларын әлсіретті.
Дамушы елдерге ТШИ ағындары 12 жылы 2020% – ға төмендеді, ал бай елдерде 69%-ға төмендеді.
Жалпы, өткен жылы дамушы елдер әлемдік ТШИ-дің рекордтық 72%-ын тартты,- делінген ЮНКТАД-ның ү. ж. 24 қаңтарда жарияланған «Инвестициялық үрдістер мониторы» есебіне сәйкес.
Сонымен қатар, Африка, Азия, Латын Америкасы және Кариб бассейніндегі жаңа жобалар мен халықаралық жобаларды қаржыландыру туралы хабарландырулар санының күрт төмендеуі үлкен алаңдаушылық тудырады.
ЮНКТАД-тың Инвестициялар және кәсіпорындарды дамыту жөніндегі директоры Джеймс Чжан мырзаның айтуынша, мұндай инвестициялар өндірістік әлеует пен инфрақұрылымды дамыту үшін, демек, экономиканы тұрақты қалпына келтіру перспективалары үшін өте маңызды.
ЮНКТАД өндірістік әлеуетті елдің тауарлар мен қызметтерді өндіру қабілетіне әсер ететін және оның өсуіне мен дамуына мүмкіндік беретін өндірістік ресурстар, кәсіпкерлік әлеует және өндірістік байланыстар ретінде анықтайды.
Чжан мырзаның айтуынша, экономиканың өндірістік секторларына дамушы елдер пандемия салдарынан экономиканы инвестициясыз қалпына келтіру үшін күреседі.
Шектелген әрекеттің қабілеттілігі
Әлемдік деңгейде жарияланған жаңа жобалар (компания басқа елдегі жаңа өндірістік қуаттарға инвестиция салуды жоспарлаған кезде) 2020 жылы 35%-ға шамамен 547 млрд. долл. қысқарды.
Есепке сәйкес, құлдырау дамушы елдерде одан да өткір болуда: Африкада 63%, Латын Америкасы мен Кариб бассейнінде 51%. Азияның дамушы елдерінде де жаңа жобалар туралы хабарландырулар саны 38%-ға азайды.
Сол сияқты, порттар мен бөгеттер сияқты трансшекаралық жобаларды қаржыландырудың жаһандық мәмілелері 2020 жылдың үшінші тоқсанына дейін төмен болды, жыл соңында жаңа жобалар туралы хабарландырулар жалпы құлдырауды 2%-ға дейін төмендетуге көмектесті.
Алайда, баяндамада дамыған елдердегі осындай жобалардың көпшілігі COVID-19 пандемиясынан кейін экономикалық қолдаудың бір бөлігі болғандығы айтылған.
Кедей елдердің пандемиядан кейін инфрақұрылымға инвестицияларды ынталандыру үшін экономикалық қолдау көрсетудегі шектеулі мүмкіндіктері дамушы елдерде жобалық қаржыландыру бойынша мәмілелердің айтарлықтай қысқаруы тіркелгенін білдіреді.
Мысалы, Африкада мұндай инвестициялар 2020жылы 40%-ға төмендеді. Құрлықта әлемдегі ең аз дамыған елдердің көпшілігі орналасқан.
Құлдырау әлі аяқталған жоқ
Баяндамада дамушы елдерде Халықаралық жобалық қаржыландыру көлемінің барынша қысқаруы өткен жылдың екінші жартысында байқалатыны, бұл әлемдік үрдістерге қайшы келетіні атап өтілді.
Чжан мырзаның айтуынша, деректер дамушы елдердегі құлдырау әлі аяқталмағанын көрсетеді.
Сондай-ақ, 2021 жылы жобаларды қаржыландыру дамыған елдердің пайдасына ауысатыны атап өтілді. Сонымен бірге, ТШИ ағындарының кез келген ұлғаюы өндірістік активтерге жаңа инвестициялар есебінен емес, трансшекаралық бірігу және қосып алу есебінен орын алуы ықтимал.
ЮНКТАД есебіне сәйкес, 2020 жылы жарияланған трансшекаралық M&A мәмілелерінің саны технология және денсаулық сақтау саласындағы мәмілелердің арқасында жылдың екінші жартысында қалпына келтіріліп, тек 10%-ға ғана азайды.
1 ақпанда ДСҰ Бас директорының төрт орынбасары – Йонов Фредерик аға, Карл Браунер, Алан Вульф және Сяочжун – мүшелерді COVID-19 пандемиясымен күресу үшін вакциналарға Дүниежүзілік қол жетімділікті қамтамасыз ету үшін ынтымақтастықты жандандыруға шақырды. Олар мынадай мәлімдеме жасады:
«Пандемия – жаһандық проблема. Бұл міндет неғұрлым белсенді халықаралық ынтымақтастықты, соның ішінде бүкіл әлемде вакциналардың қол жетімділігін қамтамасыз етуді талап етеді. ДДҰ және ДСҰ бас директорларының 2020 жылғы 20 сәуірдегі бірлескен мәлімдемесін еске сала отырып, біз мүшелерді вакциналарды барлығына қол жетімді ету үшін бірлесіп жұмыс істеуге шақырамыз. Сонымен қатар, пандемиямен күресті вакцинацияның жалпы қол жетімділігіне қол жеткізілген кезде ғана жеңуге болады».
ДДҰ және ДСҰ бас директорларының 2020 жылғы 20 сәуірдегі бірлескен мәлімдемесін мына сілтеме бойынша қолдануға болады: https://www.wto.org/english/news_e/news20_e/igo_14apr20_e.htm
ДСҰ мүшелерінің тиісті хабарламаларын, вирустың экспорт пен импортқа әсерін, сондай-ақ ДСҰ-ның қызметіне пандемияның қалай әсер еткенін қоса алғанда ДСҰ COVID-19-ға қатысты саудаға байланысты ең соңғы ақпаратты ұсыну үшін арнайы беттің болғанын қолдайды.