ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДАДАҒЫ АПТАЛЫҚ ЖАҢАЛЫҚТАР - "QazTrade" сауда саясатын дамыту орталығы" АҚ
Санкциялық шектеулер жағдайында бизнесті ақпараттандыру

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДАДАҒЫ АПТАЛЫҚ ЖАҢАЛЫҚТАР

ДСҰ мүшелері Бас директор лауазымына үміткерлер қатарын қысқартты

18 қыркүйекте ДСҰ Бас кеңесінің төрағасы Дэвид Уокер (Жаңа Зеландия) және оның екі үйлестірушісі ДСҰ Бас директоры лауазымына үміткерді сайлау барысында сегіз үміткердің қайсысы ДСҰ мүшелері тарапынан ең көп қолдау тапқаны туралы ақпаратты жария етті.

Елші Д.Уокермен, Елші Д. Кастильомен (Гондурас) және елші Х. Аспелундпен (Исландия) консультациялардың қорытындысы бойынша ДСҰ мүшелері іріктеу процесінде үміткерлер қатарын одан әрі өтуі тиіс бес үміткерге дейін қысқартты: Нгози Оконджо-Ивеала (Нигерия), Ю Мен Хи (Корея), Әмина К. Мохамед (Кения), Мохаммад Мазиад аль-Тувайджри (Сауд Арабиясы) және Лиам Фокс (Ұлыбритания).

Елші Д.Уокер консультациялардың екінші кезеңі 24 қыркүйекте басталып, 6 қазанға дейін жалғасатынын атап өтті. Осы уақыт ішінде құпия консультациялар барысында ДСҰ мүшелерінен кандидаттар шеңберін одан әрі бестен екіге дейін қысқарту мақсатында екі үміткерді белгілеуді сұрайды. Осы үдерістен кейін Елші Д.Уокер делегация басшыларының тағы бір кездесуін шақырады, онда ДСҰ мүшелеріне іріктеу нәтижелері жарияланады. Консультациялардың үшінші және соңғы раундтарының кестесі осы уақытқа қарай белгілі болады.

Осы салмақты және нақты анықталған процестің түпкі мақсаты – ДСҰ мүшелерінің консенсус арқылы келесі Бас директорды таңдауға қатысты шешімін қамтамасыз ету.

Анықтама. 31 шілдеде Бас Кеңес 7 қыркүйектен бастап екі айлық кезең ішінде өтетін консультациялардың үш кезеңін өткізу туралы шешім қабылдады. Осы екі ай ішінде кандидаттардың қайсысы ДСҰ-ның жетінші Бас директоры болатындығы туралы консенсусқа қол жеткізілгенге дейін кандидаттардың саны сегізден беске, содан кейін екіге дейін азаяды. Үміткерлер тобын сегізден беске дейін қысқартып, ДСҰ мүшелері консультациялардың үш кезеңінің біріншісін аяқтады.

Жаңа Бас директорды таңдау процесі 14 мамырда бұрынғы Бас директор Р.Азеведо ДСҰ мүшелеріне оның өкілеттік мерзімі аяқталғанға дейін бір жыл бұрын қызметінен кететінін айтқан кезде басталды. Кейіннен 31 тамызда ол қызметінен кетті. Елші Д. Уокер 2002 жылғы нұсқауларға сәйкес Бас директорды тағайындау рәсіміне дереу кірісті.

ДСҰ Бас директорының орынбасары А. Вульф: ДСҰ мүшелері пластикпен ластанудың салдарын талқылауда

17 қыркүйекте Бас директордың орынбасары Алан Вульф Женевадағы талқылауларында ДСҰ мүшелері пластикпен ластанудың трансшекаралық салдарын қарастыра бастағанын және олардың кейбіреулері келесі жылы ДСҰ министрлік конференциясында осы бастаманы қолдауға өтініш білдіргенін айтты. Үндістандағы орау жөніндегі виртуалды Саммит аясында сөйлеген сөзінде А.Вульф ДСҰ мүшелеріне қайта пайдаланудан бастап қайта өңдеуге және экодизайнға дейін тұрақты сауданы қолдау үшін сауда шараларының кең аясы қол жетімді екенін атап өтті.

Атап айтқанда, ол сәуір айында пандемия мен оған қарсы күреске байланысты 2020 жылы әлемдік сауданың төмендеуі туралы болжам ең жақсы сценарийде 13% және ең нашар сценарийде 32% болғанын атап өтті. Маусым айының соңына қарай бірінші жартыжылдықта сауданың қысқарғаны, бұл ретте тауарлар саудасы – 18,5%-ға қысқарғаны туралы деректер расталды.

Пандемия бүкіл әлемде саудаға байланысты қызметті бұзғанына қарамастан, адамдарға әлі де қажетті заттар – фармацевтика, медициналық жабдықтар мен тамақ өнімдері қажет екенін есте ұстаған жөн. Сонымен қатар, электрондық коммерция соңғы алты айда көбірек сұранысқа ие болды және бұл сауданың көп бөлігі адамдар сатып алғысы келетін өнімдердің, заттар легінің ұлғаюына әкелді.

ДСҰ жұмысы жеке сектор мен орап-қаптаушы өнеркәсіпті қалай қолдай алады? ДСҰ ережелері мен транспаренттілік құралдары бар, олар Женевада пластикпен ластану, сауда және тұйық цикл экономикасы бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар сияқты пайдалы болуы мүмкін.

ДСҰ ережелері, өнім мен қаптама үшін транспаренттілік құралдары

ДСҰ өнеркәсіпке тез өзгеретін нормативтік-құқықтық базаны бақылау құралдарын ұсынады.

ДСҰ-ның Саудадағы техникалық кедергілер жөніндегі келісімі (СТК) саудаға әсер етуі мүмкін және жиі болатын реттеуші араласуларға – стандарттарға, ережелерге және сәйкестікті бағалау рәсімдеріне қатысты. СТК келісімі өзекті болып табылады, өйткені ережелер өнімнің өзіне ғана емес, сонымен қатар оны орау немесе таңбалау әдісіне де қатысты. Қаптама ТВТ келісімінің екі негізгі терминінің анықтамаларында тікелей айтылған: (міндетті) техникалық регламенттер; және (ерікті) стандарттар.

Жануарларға, өсімдіктерге, адам өміріне немесе денсаулығына және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігіне қатысты ДСҰ-ның СФС жөніндегі келісіміне сәйкес іске асырылуы тиіс санитариялық немесе фитосанитариялық (СФС) шаралар да қолданылуы мүмкін.

Жоспарланған шаралар туралы алдын ала хабарлау ДСҰ мүшелері арасындағы келіспеушіліктердің алдын алуға көмектеседі және ынтымақтастыққа ықпал етеді. ДСҰ хабарландырулары қолжетімді. Жаһандық масштабта СТК комитетіне хабарланатын барлық шаралардың 8%-ы буып-түюге немесе таңбалауға қатысты. Үндістанның СТК бойынша 168 хабарламасының 17%-ы орауға немесе таңбалауға жатады. Барлық мүдделі тараптар, соның ішінде жеке сектор, ePing ескерту жүйесі сияқты құралдарды қолдана отырып, қызығушылық тудыратын өнімдерді, секторларды немесе нарықтарды нақты уақыт режимінде бақылай алады.

ДСҰ-ның СТК жөніндегі комитетінің жұмыс тәжірибесі нақты сауда проблемаларын (НСП) шешу үшін кеңістік құрды. Жеке сектор жоспарланған және қолданыстағы шараларға байланысты транспаренттілікке, кемсітушілікке немесе сауда шектеулеріне алаңдаушылық білдіру үшін осы және басқа тетіктерді өз Үкіметтері арқылы пайдалана алады. Үндістанның сауда серіктестері қаптау немесе таңбалау тақырыбы бойынша шамамен он шақты НСП көтерді. Соңғы мысалдарға Үндістанның сауда серіктестерінің азық-түлік қауіпсіздігі ережелері мен стандарттары жобасына қатысты алаңдаушылығы жатады. Көрсетілген алаңдаушылық сауда серіктестеріне бейімделуге немесе халықаралық стандарттардан бас тартуға жеткілікті уақыт берместен қабылданған қаптамадағы тамақ өнімдерінің таңбалануына байланысты.

Халықаралық стандарттарды пайдалану – СТК жөніндегі келісімнің маңызды негізі. Нормалар мен стандарттар (оның ішінде орам бойынша) халықаралық стандарттарға негізделуге тиіс. Реттеудің келісімділігі мен үйлестірілуіне ықпал ете отырып, халықаралық стандарттар жеке сектор үшін пайдалы болуы мүмкін.

Жеке сектор мен буып-түю өнеркәсібі ДСҰ-да өткізілетін талқылауларда және кейбір жағдайларда дауларды реттеуде белсенді қатысушылар болып табылатын өз үкіметтерінің өзара іс-қимыл жасауы арқылы ДСҰ ережелерін қалыптастыруға белсенді қызығушылық таныта отырып, стандарттарды арттыруға және жаңа әдістерді енгізуге көмектесе алады.

Қаптама: пластик, сауда және тұйық  цикл экономикасы

Біздің планетамыз үшін және болашақ үшін жаңа жұмыс әдістерін ойластыру қажет. Мұны тек Үкімет қана емес, тұтынушылар да талап етеді.

Буып-түю туралы сөз болғанда, бұл сөзсіз пластикалық қалдықтар туралы. Пластик әмбебап, берік және арзан. Өкінішке орай, ол өте баяу ыдырайды, бұл пластикалық қалдықтар мен ластануды тудырады. Дүниежүзілік экономикалық форумның бағалауы бойынша жыл сайын 400 миллион тоннадан астам пластик өндіріледі, оның тек 14-тен 18%-ына дейінгісі ғана ресми түрде қайта өңделеді.

Алайда, балама нұсқалар бар. Үндістанда эстетикалық және экологиялық таза болуы мүмкін джут немесе табиғи талшықтардың қаптамасын жиі кездестіруге болады. Мысалы, ескі газеттерден жасалған қағаз пакеттер сияқты қайта өңдеу де жиі кездеседі.

ДСҰ мүшелері ДСҰ-ның сауда және қоршаған орта жөніндегі комитетінде пластикпен ластанудың трансшекаралық салдары туралы мәселені көтере бастады. Пластикалық ластану мәселесін шешу және пластмассаның жабық циклінің әлемдік экономикасына ықпал етуі үшін қабылданған қадамдар талқыланады.

Көптеген елдер пластикпен ластану мәселесін шешу үшін сауда шараларын енгізді. 2009 жылдан бастап 2018 жылға дейінгі кезеңде ДСҰ мүшелері негізінен СТК бойынша Келісім шеңберінде экологиялық себептер бойынша пластикпен саудаға әсер ететін 128 шара туралы хабардар етті. Оларға қалдықтармен жұмыс істеуге қатысты техникалық талаптар, сауда ағындарын бақылау үшін импортты лицензиялау схемалары және бір рет қолданылатын пластикалық бұйымдарға немесе сатып алу пакеттеріне тыйым салу жатады. Бұл шаралардың 80% -ы туралы хабарламалар дамушы немесе аз дамыған елдерден алынды.

Қалдықтар жаңа экономикалық мүмкіндіктермен  қатар қиындықтар тудыруы мүмкін.  Тұйық цикл экономикасы үшін сауданы ынталандыруға бағытталған сауда шараларының кең спектрі бар: қайта пайдаланудан қалпына келтіруге, қайта өңдеуге және экологиялық дизайнға дейін. Бұл саясаткерлер мен жеке секторды қоса алғанда, көптеген мүдделі тараптар тарапынан тәсілді өзгертуді талап етеді.

ДСҰ-ның транспаренттілік және саяси диалог жөніндегі құралдары бұған көмектесе алады. ДСҰ-ның Сауда және қоршаған орта жөніндегі комитеті мүшелер жүргізіп отырған саясаттың келісімділігін арттыру және өзара қолдауды нығайту үшін жұмыс істейді. ДСҰ-ның Экологиялық деректер базасы құрылды, онда тұйық циклді экономикаға қатысты 470 сауда шарасы тіркелген. Экологиялық тауарлар туралы келісім сияқты бастама қажетті технологиялардың таралуына және жаңа баламалардың пайда болуына ықпал ете алар еді.

Қыркүйекте ДСҰ аясындағы ауыл шаруашылығы бойынша пікірталастар жаңа кезеңге өтеді

Осы айда ДСҰ-да ауыл шаруашылығы бойынша пікірталастардың жаңа кезеңі басталады. Осыған байланысты Ауыл шаруашылығы комитетінің жаңа төрағасы Мария Эскандор ханым (Филиппин) 21-23 қыркүйекке және 30 қараша-1 желтоқсанға жоспарланған кездесулерді өткізуге жәрдемдесетін болады.

Қыркүйекте Ауыл шаруашылығы комитетінің отырысы өтеді, оның аясында ДСҰ мүшелері экспорттық бәсекелестік туралы Найроб министрлік конференциясының шешіміне сәйкес қабылданған шараларды талқылауды жалғастырады. Отырыс шеңберінде Азық-түлік тауарларының нетто-импорттаушылары болып табылатын дамушы елдердің шолулары және Covid -19-ның ауыл шаруашылығы саласына әсері мәселелері қаралатын болады. Бұл ретте ДСҰ мүшелері дағдарысқа жауап ретінде қатысушылар жүргізіп отырған саясат туралы ақпаратпен алмасатын болады. Сондай-ақ, қарашадағы кеңес азық-түлік тауарларын нетто-импорттаушы болып табылатын дамушы елдер үшін реформалар бағдарламасын іске асырудың ықтимал теріс салдарларына қатысты шараларға арналады. Covid-19 салдарынан туындаған іркілістерді ескере отырып, ауыл шаруашылығы өнімдерінің саудасын одан әрі дамыту жолдарының мәселелері көтеріледі.

Өз кезегінде, 25 қыркүйекте Ауыл шаруашылығы комитетінің арнайы сессиясында жаңа төраға – Елші Глория Абрахам (Коста-Рика) қыркүйек айының басынан бері өткізілген консультациялар туралы есеп береді. Қатысушылар Covid -19 пандемиясына байланысты келіссөздердің қазіргі жағдайын зерттеп, 12-ші министрлік конференциясы қарсаңында жұмыс жоспарын талқылауға мүмкіндік алады.

Сондай-ақ, мақтаға қатысты кеңес өткізіледі, онда ДСҰ мүшелері            7 қазанда өтетін Дүниежүзілік мақта күнінің бірінші жылдығы мәселелерін талқылайды. 12-13 қарашада ДСҰ мүшелері ДСҰ-ның бірлескен бастамасының, БҰҰ Сауда және даму жөніндегі конференциясының (ЮНКТАД) және неғұрлым төмен дамыған елдерде шитті мақтаның жанама өнімдерін қайта өңдеу жөніндегі Халықаралық Сауда Комитетінің (ХСО) алғашқы нәтижелеріне қол жеткізу мақсатында көмек көрсету жөніндегі жобаларды қарайтын болады.

Анықтама. ДСҰ-ЮНКТАД-ХТО бірлескен бастамасы «мақта экспорттаушылар төрттігі» тобы мүшелерінің (Cotton-4-Бенин, Буркина – Фасо, Чад және Мали) сұрауына сәйкес шитті мақтаны қайта өңдеудің жанама өнімдерін қайта өңдеу бойынша экономикалық әлеуетті дамыту мақсатында 2018 жылғы қарашада ұсынылды.

ДСҰ COVID-19 пандемиясы шеңберінде  маңызды тауарлар мен қызметтерге қол жеткізуді жеделдету жөніндегі шаралар туралы есеп шығарды

ДСҰ Хатшылығы ДСҰ мүшелерінің COVID-19 коронавирустық пандемияға қарсы шаралары аясында маңызды медициналық тауарлар мен қызметтерге қол жетімділікті жеделдету үшін сауда шараларын қалай қолданғаны туралы жаңа ақпараттық есеп жариялады.

Есепте пандемия басталғаннан бері сауданың маңызды медициналық тауарлар мен қызметтерге қол жетімділікті жақсартуда маңызды рөл атқарғаны айтылған. Пандемияның алғашқы кезеңінде бүкіл әлемде пайда болған жеке қорғаныс құралдарының жетіспеушілігі азайды, өйткені сұраныстың бұрын-соңды болмаған өсуін қанағаттандыру үшін  өндіріс пен сауда кеңейді. 41 ел бойынша бастапқы деректер медициналық тауарлар саудасы 2020 жылдың бірінші жартысында 38,7 %-ға өскенін көрсетеді. Сонымен қатар, кейбір дамушы елдер үшін белгілі бір тауарларды жеткізушілерді іздеу проблема болып қалуда.

Сонымен қатар, есепте қатысушылар пайдаланған саудаға қатысты шаралардың кең ауқымы сипатталған: маңызды медициналық тауарларға баждарды, салықтар мен алымдарды уақытша қысқартудан немесе кейінге қалдырудан бастап, жеңілдетілген кедендік рәсімдер мен шекаралық рәсімдерге дейін. Онда қатысушылар инновацияларға және Сovid-19 коронавирустық пандемиямен байланысты технологияларға қол жеткізуге көмектесу үшін қолданған зияткерлік меншікке қатысты шаралар қарастырылған, мысалы, мәжбүрлі немесе мемлекеттік лицензияларды пайдалану, тиісті патенттік дерекқорларға қол жетімділікті кеңейту және клиникалық зерттеулер туралы мәліметтер алмасуды жеңілдету қадамдары. Ол сонымен қатар ДСҰ мүшелері телемедицина мен денсаулық сақтау қызметкерлерінің халықаралық қозғалысының дамуына қалай ықпал еткенін зерттейді.

Есептің негізгі тұстары:

– пандемияның алғашқы кезеңінде бүкіл әлемде пайда болған жеке қорғаныс құралдарының жетіспеушілігі азайды, өйткені сұраныстың бұрын-соңды болмаған өсуін қанағаттандыру үшін  өндіріс пен сауда кеңейді;

– 41 ел бойынша бастапқы деректер Медициналық тауарлар саудасы 2020 жылдың бірінші жартысында 38,7%-ға өскенін көрсетеді. Кейбір тауарлар әлі де мерзімді тапшылықты бастан кешіруде, бұл кейбір дамушы елдер үшін ерекше проблема туғызуда;

– нарықтар ашық болуы үшін саяси міндеттемелер алынды. G20 басшылары мен сауда министрлері жасаған мәлімдемелер ДСҰ-ның басқа мүшелері мен топтары жасаған тағы 17 мәлімдемемен және ұсыныстармен расталады;

– ДСҰ мүшелері ДСҰ-мен COVID-19-ға қарсы күрес жөніндегі өздерінің сауда шаралары туралы хабарламалар түрінде және ДСҰ-ның сауда мониторингі жөніндегі есептеріне енгізу үшін ақпарат алмасады;

– COVID-19-бен күресу үшін маңызды медициналық тауарлар мен басқа да қажетті заттарға баждар, салықтар мен алымдар ДСҰ-ның 40 мүшесімен, оның ішінде G20-ның 12 мүшесімен уақытша алынып тасталды немесе кейінге қалдырылды. Бұл әрекеттер денсаулық сақтау саласы үшін де, жалпы халық үшін де пандемиямен күресу үшін қажет тауарлардың құнын төмендетуге көмектеседі. Импорттық тарифтерді төмендету немесе алып тастау жөніндегі шаралар ДСҰ-да хабарланған импорттық сауданы жеңілдету жөніндегі шаралардың үштен екісін құрады;

– COVID-19-бен күресу үшін маңызды медициналық тауарларға арналған кедендік рәсімдер мен шекаралық тазарту төрешілдікті азайту арқылы жеделдетілді. Мүшелер қабылдайтын іс-әрекеттер ресімдеудің басым арналарын белгілеуді, құжаттама мен электрондық өңдеуге қойылатын талаптарды қысқартуды және оңайлатуды, сондай-ақ шекара ведомстволарының ынтымақтастығын жақсартуды қамтиды. Жедел транзиттік рәсімдер сонымен қатар теңізге шыға алмайтын елдерге қажетті тауарларға қол жетімділікті жақсартуға көмектесті;

– реттеуші бағалауды жеделдету, шетелдік реттеуші органдар қызметінің нәтижелерін тану және сәйкестікті бағалаудың қашықтан немесе электрондық рәсімдерін шешу жөніндегі шараларды қоса алғанда, реттеуші органдардың мақұлдауын және сатылатын тауарлар үшін стандарттар бойынша ынтымақтастықты күшейту бойынша қадамдар қабылданды;

‑зияткерлік меншік құқығына қатысты шаралар инновацияларға және COVID-19-бен күресуге байланысты технологияларға қол жеткізуге ықпал ету үшін қолданылады. Іс-шараларға емдеу әдістерін әзірлеу және қолданыстағы технологияларды кеңінен қолдану үшін зияткерлік меншік алмасу, тиісті патенттік мәліметтер базасына және COVID-19-ға қарсы іздеу құралдарына ақысыз қол жетімділік, COVID-19-бен күресуге байланысты патенттік есептер беру және клиникалық зерттеулердің деректерімен алмасуға жәрдемдесу кіреді. 2020 жылғы шілде айының соңына қарай ДСҰ-ның Сауда мониторингі бойынша қызметі шеңберінде ДСҰ-ның 24 мүшесінің зияткерлік меншік құқықтарын сатуға байланысты 47-ге жуық шара тіркелді;

– COVID-19 коронавирустық инфекциясының пандемиясына байланысты аса маңызды медициналық қызметтерге қол жеткізу жақсарды. Денсаулық сақтау қызметкерлерінің жаңа (уақытша) телемедицина ережелерімен бірге халықаралық қозғалысы жеңілдетілді;

– шектеулі сауда-саттық пен мердігерлер үшін жеделдетілген төлемдерді қоса алғанда, сатып алудың жеделдетілген рәсімдері кейбір мүшелер хабардар еткен мемлекеттік сатып алу шараларының қатарына кіреді.

ДСҰ тарифтер тізімінің электрондық кітапханасын іске қосады

2020 жылғы 17 қыркүйекте ДСҰ тарифтер тізімінің электрондық кітапханасын – ДСҰ мүшелері қабылдаған тарифтік және басқа да міндеттемелерді көрсететін мыңдаған файлдар мен заңды құжаттарға қол жеткізуді қамтамасыз ететін жаңа онлайн-платформаны іске қосты. Электрондық кітапхана каталогтайды және 1995 жылы ДСҰ құрылғаннан бері оның мүшелерімен келісілген 600-ден астам өзгерістер енгізілген Уругвай раундының тарифтері, ДСҰ-ға қосылу контексінде келісілген тізбелер бойынша келіссөздердің нәтижелерін қоса алғанда, тарифтік жеңілдіктер тізбелерінің мыңдаған беттеріне тікелей қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

Сондай-ақ, жаңа электрондық кітапхана алғаш рет 1940 жылдарға қатысты құжаттарды қоса алғанда, 1947 жылғы Тарифтер мен сауда жөніндегі Бас келісімге (ТСБК) сәйкес тарихи тарифтік тізбелердің үлкен топтамасын электрондық форматта ұсынады.

ДСҰ-ға тарифтік жеңілдіктер тізбесі ДСҰ мүшесі басқа мүшелерге беруге тиіс режимді сипаттайтын құқықтық құрал болып табылады. Тарифтер тізбесі ГАТТ және ДСҰ келісімінің ажырамас бөлігі болып табылады. Әдетте, олар 1994 жылғы ГАТТ-тың Марракеш хаттамасына немесе қосылу хаттамасына қосылады және Дүниежүзілік сауданың ашықтығын, қауіпсіздігін және болжамдылығын қамтамасыз ету үшін ДСҰ-ның негізгі құралдарының бірі болып табылады.

Тарифтік тізбелердің жаңа электрондық кітапханасы «Онлайн құжаттарды», қолданыстағы дерекқорларды және ДСҰ есептерін толықтырады, құқықтық құралдарға қол жеткізуді жеңілдетеді және ДСҰ мүшелері мен рәсімдер түрлері бойынша ақпаратты талдауға арналған құралдарды ұсынады. Электрондық кітапхана ДСҰ Хатшылығының тиісті мәселелер бойынша есептерін, ДСҰ мүшелері қабылдаған шешімдерді, рәсімдерді, оның ішінде түсіндірме бейне және басқа да анықтамалық материалдарды қоса алғанда, мамандандырылған ресурстарды ұсынады.

Қазіргі уақытта электронды кітапхана https://goods-schedules.wto.org/ сілтемесі бойынша ағылшын тілінде қолжетімді. Француз және испан тілдеріндегі нұсқаларға кейінірек қол жеткізілетін болады.

 

ДСҰ-ның аралық тобы АҚШ-тың Қытай тауарларына тарифтері туралы есеп шығарды

2020 жылдың 15 қыркүйегінде аралық топ барлық елдерге Қытайдан шыққан белгілі бір тауарларға қолданылатын АҚШ тарифтік шараларына қатысты есеп жіберді. Аталған тарифтік шаралар Қытайдың түрлі секторларына, оның ішінде машина жасау, электроника және т.б. секторларына қатысты, оларға сәйкес дәл Қытай тауарларына қатысты тауар құнының 25% мөлшерінде қосымша адвалорлық баждар белгілеуді ұсынады.

Есепте аралық топ мынадай тұжырымға келеді:

1) тараптар 12.7 -бап бойынша дауларды шешу келісімі мен рәсімдері (бұдан әрі – ДШК) туралы өзара қолайлы шешімге қол жеткізбесе немесе осы дауда қаралатын шаралар бойынша дауларды реттеу бойынша ДСҰ-ның іс-қимылын жүзеге асыруға өз құқықтарынан өзгеше түрде бас тартса;

2) Қытай дауласып отырған шаралар бойынша аралық топ Қытайдың сұрау салуында көрсетілген бірінші шараға (№1 тізбедегі тауарларға 25% мөлшеріндегі қосымша баждар) және 2019 жылғы 9 мамырдағы өзгерістерімен екінші шараға (№2 тізбедегі тауарларға 25% мөлшеріндегі қосымша баждар) қатысты тұжырымдар мен ұсынымдар жасауы тиіс;

3) даулы шаралар, ең алдымен, 1994 жылғы ТСБК I:1, II:1(a) және II:1(b) баптарымен үйлеспейді;

4) АҚШ 1994 жылғы ГАТТ-тың XX(а) бабы бойынша өз міндеттемесін орындамады.

Нәтижесінде аралық топ қаралып отырған шаралар 1994 жылғы ГАТТ I:1, II:1(a) және II:1(b) баптарымен үйлеспейді деген қорытынды жасады.

ДШК-ның 3.8-бабына сәйкес, қамтылған келісім негізінде қабылданған міндеттемелер бұзылған жағдайда, қозғалған іс, ең алдымен, пайданы жою немесе қысқарту туралы іс болып саналады. Аралық топ қаралып отырған шаралар 1994 жылғы ГАТТ-тың белгілі бір ережелерімен үйлеспейтін шамада олар 1994 жылғы ГАТТ-тың XXIII:1(а) бабының мәніне сәйкес  осы Келісім бойынша Қытай алған пайданы жойды немесе қысқартты деген қорытынды жасады.

ДШК-нің 19.1-бабына сәйкес аралық топ АҚШ-қа өз шараларын 1994 жылғы ГАТТ бойынша міндеттемелеріне сәйкес келтіруді ұсынады.

Аралық топтың қосымша түсініктемелері

Аралық топтың міндетіне оған дауларды реттеудің осы рәсімдері шеңберінде қарау арнайы тапсырылғаннан басқа, қандай да бір заңдық қорытындылар жасау немесе кез келген мәселелер бойынша ұсынымдар беру кірмейді. Осыған байланысты аралық топ АҚШ үкіметі осы уақытқа дейін осы дауда сөз болып отырған АҚШ шараларына жауап ретінде Қытай енгізген қандай да бір шараларға қатысты ДШК-ға сәйкес іс-қимыл бастамағанын еске салады.

Аралық топ ДШК-ның 11-бабының талаптарына сәйкес дауларды реттеу бойынша осы талқылауды жүргізу шеңберіне жататын мәселелерге қатысты өзінің сот рөлін адал орындауға тырысқанын атап көрсетеді. Сонымен қатар, аралық топ комиссия процесі сот талқылауының дамуына қарай қорытынды шығаруға, өзара келісілген және қанағаттанарлық шешімдер үшін мүмкіндіктерді одан әрі қарауға тараптардың уақыты болатындай етіп құрылғанын атап өтті.

Тиісінше, дауларды реттеу жүйесінің мақсаты даудың оң шешіміне қол жеткізу болып табылатыны атап өтілетін ДШК-нің 3.7-бабына сілтеме жасай отырып, аралық топ Тараптарды осы сауда дауы шеңберіндегі мәселелерді өзара қолайлы шешуге қол жеткізу бойынша күш-жігерді жалғастыруға үнемі шақырып отырады.

                 

Пікір қалдыру