Дайджест мазмұны
- Халықаралық сауда статистикасы: 2021 жылдың бірінші тоқсанындағы тенденциялар
- Сауда барометрі сауданың қалпына келу деңгейін және COVID-19 соққысының дәрежесін көрсетеді
- Кедендік бағалау комитеті нотификациялар беру бөлігіндегі прогресті атап өтеді
- Америка Құрама Штаттары ДСҰ мүшелерін балық аулауға субсидиялар туралы келіссөздер кезінде балық аулау кемелеріндегі мәжбүрлі жұмыс мәселесін шешуге шақырады
- Бейресми сауда және гендерлік жұмыс тобының мүшелері әйелдердің
- мүмкіндіктерін кеңейту бастамаларын талқылайды
Халықаралық сауда статистикасы: 2021 жылдың бірінші тоқсанындағы тенденциялар
2021 жылдың бірінші тоқсанында G20 елдерінің тауар саудасы рекордтық деңгейге жетті, ал қызметтер саудасының өсуі баяулады
2020 жылдың үшінші тоқсанында басталған қалпына келтіруді жалғастыра отырып, G20 елдерінің халықаралық тауар саудасы 2021 жылдың бірінші тоқсанында маусымдық ауытқуларға түзетіле отырып АҚШ долларымен өлшенетін рекордтық деңгейге жетті. Өткен тоқсанмен салыстырғанда экспорт пен импорт тиісінше 8,0% ға және 8,1%-ға ұлғайды.
Ұлыбританиядан басқа, барлық G20 экономикалары 2021 жылдың бірінші тоқсанында оң өсулерімен тіркелді. АҚШ долларының төмендеуі және тауар бағасының тиісті өсуі COVID-19-дан қалпына келтіруде маңызды рөл атқарды.
Дәнді дақылдар мен өсімдік майларын қоса алғанда, ауылшаруашылық тауарларының бағасы 2021 жылдың бірінші тоқсанында 10%-дан астам өсті, ал металл бағасы 2011 жылы соңғы рет байқалған деңгейге жақындады. Аргентина (экспорт 33,3%-ға өсті), Австралия (экспорт 17,5%-ға өсті), Бразилия (экспорт 14,7%-ға өсті) және Оңтүстік Африка Республикасы (экспорт 17,3%-ға өсті) G20 елдерінен осы өнімді ірі экспорттаушылар қатарына кірді.
Бұдан басқа, 2021 жылдың бірінші тоқсанында шикі мұнай бағасының 35%-ға өсуі Канада (10,8% – ға өсу), Ресей (13,1% – ға өсу) және Индонезия (12,4%-ға өсу) экспорты құнының өсуіне әкелді. Энергия тасымалдаушылар G20 елдерінің көптеген экономикалары үшін негізгі импорт болғандықтан, бағаның өсуі сол кезеңде импорт құнының өсуіне әкелді.
Сонымен, пандемиямен байланысты электрониканы сатып алу қарқыны жартылай өткізгіштер мен интегралды схемаларға сұраныстың күрт өсуіне әкелді. Бірқатар басқа факторлармен қатар, бұл жағдай ұсыныстың сұранысқа сәйкес келмеуіне әкеліп соқты, бұл тапшылық пен бағаның өсуіне алып келді. Жартылай өткізгіштер саудасының өсуі АҚШ-тағы тауар саудасының жалпы өсуіне ішінара ықпал еткенімен (экспорт пен импорт сәйкесінше 5,7% және 5,3% өсті), микросхемалардың жетіспеушілігі, атап айтқанда, автомобиль жеткізу тізбегіне әсер етті. Автомобильдер мен қосалқы бөлшектерді жеткізудің баяулауы Франциядан (2,7%-ға өсу) және Мексикадан (0,4%-ға өсу) жалпы тауар экспортына әсер етті, бұл G20 елдерінің орташа көрсеткішінен айтарлықтай төмен.
G20 елдерінің ең ірі тауар сатушысы Қытайда 2021 жылдың бірінші тоқсанында экспорт (өсім 18,9%) және импорт (өсім 19,0%) күрт өсті. Қытай импортының өсуі металдар мен металл кендерінің, дәнді дақылдардың және интегралды схемалардың импортының өсуіне байланысты болды, ал экспорттың өсуі негізінен электронды өнімдер, соның ішінде интегралды схемалар, автомобильдер және тоқыма (бет маскаларын қоса) арқылы байқалды. Еуропалық Одақта экспорт пен импорт сәйкесінше 3,8% және 5,0% өсті.
Ұлыбритания 2021 жылдың бірінші тоқсанында экспорт бойынша (минус 5,7%) және импорт бойынша (минус 10,5%) тауар саудасының теріс өсуін тіркеген жалғыз G20 елі болды. Өсудің баяулауы алдыңғы тоқсанда ЕО-ның бірыңғай нарығынан шығуға байланысты қорлардың жинақталуы болған кезде айтарлықтай өсті.
2021 жылдың бірінші тоқсанында G20 елдерінің қызметтер саудасының өсуі
Кейбір G20 елдері бойынша қолжетімді алдын ала ақпаратқа сүйене отырып, 2021 жылғы 1-тоқсанда көрсетілетін қызметтердің экспорты мен импортының өсуі АҚШ доллары бағамының маусымдық ауытқуларын ескере отырып, тиісінше шамамен 4,4% және 2,5%-ға бағаланады.
Қолда бар деректерге сәйкес, 2021 жылдың 1-тоқсанында көрсетілетін қызметтер саудасы жалпы 2020 жылдың соңында байқалған үрдістерді көрсетеді. Саяхаттар әлі де шектеулі болғанмен, көлік қызметтері саудасының көлемі күрт өсті, бұл 2020 жылдың екінші жартысында басталған теңіз және әуе тасымалының күрт өсуін көрсетеді. Телекоммуникация, компьютер және бизнес қызметтерінің сауда көлемі, әсіресе Шығыс Азияда, өсуді жалғастырды. Қаржы өнімдерімен жасалатын жинақтардың және операциялар көлемінің жаппай ұлғаюы қаржы және сақтандыру қызметтерінің, әсіресе Еуропа мен Солтүстік Америкада белсенді саудасына ықпал етті.
2021 жылғы 1-тоқсанда қаржылық, сақтандыру, сондай-ақ көлік қызметтерінің жалпы өсуі кезінде қызметтер экспорты Германияда 4,0%-ға және Францияда 3,6%-ға ұлғайды. Импорт Германияда 3,6%-ға және Францияда 6,6%-ға артты. Ұлыбританияда экспорт 1,3%-ға орташа өсті, ал импорт 3,3%-ға қысқарды.
Солтүстік Америкадағы қызмет көрсету саудасы 2021 жылдың 1-тоқсанында алдыңғы тоқсанмен салыстырғанда баяулады. АҚШ пен Канададан экспорт тиісінше 1,0% және 1,6%-ға өсті, ал импорт біршама жоғары өсімді көрсетті (тиісінше 2,4% және 3,0%).
Кореядан (өсу 3,3%) және Қытайдан (өсу 22,7%) көрсетілетін қызметтер экспорты 2020 жылдың 4-тоқсанында айтарлықтай өскеннен кейін 2021 жылдың 1-тоқсанында тұрақты өсуді жалғастырды. Импорт Қытайда да өсті (3,9%-ға), телекоммуникация, компьютер және бизнес қызметтері 2020 жылдың 3 тоқсанында басталған өсу тенденциясын жалғастыруда. Кореяның импорты керісінше қысқарды (2,4%-ға).
2021 жылғы 1-тоқсанда Австралия мен Жапониядан көрсетілетін қызметтер экспорты ішінара сапар экспортының әлсіз болуына байланысты тиісінше 1,3%-ға және 0,1%-ға қысқарды.
Екінші жағынан, жүк тасымалының ұлғаюы есебінен импорт екі елде де тиісінше 7,9%-ға және 3,0%-ға ұлғайды.
Бразилиядан, Түркиядан және Ресейден көрсетілетін қызметтер экспорты 2020 жылғы 4-тоқсанда екі таңбалы өсімді көрсетті және 2021 жылғы 1-тоқсанда айтарлықтай өсуді жалғастырды (тиісінше 9,1%, 13,1% және 6,0%-ға).
Сауда барометрі сауданың қалпына келу деңгейін және COVID-19 соққысының дәрежесін көрсетеді
28 мамырда жарияланған ДСҰ тауар саудасының соңғы барометріне сәйкес, 2021 жылы дүниежүзілік тауар саудасы өткен жылдың екінші тоқсанында пандемиядан туындаған күрт, бірақ қысқа мерзімді құлдыраудан кейін қалпына келеді.
Тауар саудасының барометрі – соңғы үрдістерге қатысты тауар саудасының траекториясы туралы нақты уақыт режимінде ақпарат беретін әлемдік сауданың құрамдас индикаторы. Барометрдің ағымдағы мәні 109,7 индекстің базалық мәнінен 100-ге және өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 21,6-ға жоғары, бұл ағымдағы қалпына келтіру деңгейін де, өткен жылы COVID-19 соққы дәрежесін де көрсетеді.
Соңғы айда барометрдің барлық құрамдас бөліктері кеңінен қалпына келтірудің сипатын атай келе, сауда қарқынын жеделдетуді білдіре отырып трендтен жоғары болды және өсті
Барометрдің құрамдас көрсеткіштерінің ішінде ең үлкен өсім экспорттық тапсырыстарда (114,8), авиатасымалдарда (111,1) және электрондық компоненттерде (115,2) байқалды, олардың әрқайсысы жақын болашақта сауданың дамуын айтарлықтай болжай алады. Автомобиль өнімдері индексінің мәні (105,5) тұтынушылардың көңіл-күйінің жақсарғанын көрсетуі мүмкін, бұл ұзақ мерзімді тауарларды сатумен тығыз байланысты. Бұл негізінен тұрғын үй құрылысына арналған ағаштан тұратын ауылшаруашылық шикізатына (105,4) қатысты. Ақырында, (106,7) теңіз тасымалы пандемияға жақсы төтеп бергендіктен және нәтижесінде өтемақы алуға негіз аз болғандықтан контейнерлік тасымалдаудың мәні жоғары болды.
Барометрдің соңғы көрсеткіштері тұтастай алғанда ДСҰ-ның 31 наурызда жарияланған ағымдағы сауда болжамына сәйкес келеді, соған сәйкес 2021 жылы тауарлармен әлемдік сауда көлемі өткен жылы 5,3%-ға төмендегеннен кейін биыл 8%-ға артады. Сауданың салыстырмалы түрде жағымды қысқа мерзімді перспективалары аймақтық айырмашылықтармен, қызмет көрсету саудасының әлсіздігімен және вакцинацияның кешіктірілуімен, әсіресе кедей елдерде көмескіленеді.
Әлемдік сауда 2020 жылдың екінші тоқсанынан бастап қалпына келтірілуде, сол кезде COVID-19 вирусының таралуы көптеген елдерде локдаунның енгізілуіне және әлемдік сауданың күрт төмендеуіне себеп болды. Тауарлар саудасының көлемі екінші тоқсандағы өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 15,5%-ға төмендеді, бұл кезде шектеулер толық көлемде қолданылды, бірақ төртінші тоқсанға қарай сауда көлемі 2019 жылғы сол кезеңнің деңгейінен асып түсті.
2021 жылдың бірінші және екінші тоқсандарындағы сауда көлемі туралы тоқсандық статистика әлі жарияланбағанмен, олар бір жағынан сауданың жақында нығаюына, екінші жағынан өткен жылы сауда құлдырауына байланысты жыл сайын өте күшті өсуді көрсетеді деп күтілуде. Алайда, COVID-19 сауда перспективалары үшін әлі де үлкен қауіп төндіруде, өйткені инфекцияның жаңа толқындары оның қалпына келуіне оңай әсер етуі мүмкін.
Тауар саудасының толық барометрін мына сілтеме бойынша алуға болады: https://www.wto.org/english/news_e/news21_e/wtoi_28may21_e.pdf.
Кедендік бағалау комитеті нотификациялар беру бөлігіндегі прогресті атап өтеді
2021 жылғы 27 мамырда Кедендік бағалау комитеттің отырысында ДСҰ мүшелері соңғы бірнеше айдағы кедендік заңнаманы нотификациялауды ұсыну бөлігіндегі прогресті атап өтті. ДСҰ мүшелері, сондай-ақ, 2021 жылғы қазанда комитеттің келесі отырысында ДСҰ-ның жөнелту алдындағы инспекция жөніндегі келісіміне бесінші үш жылдық шолуды аяқтау мақсатында жөнелту алдындағы инспекция бойынша жұмыста ілгеріледі.
Эквадордан келген Комитет төрағасы Карлос Гевара мүшелерге нотификациялар берудің ағымдағы мәртебесі, сондай-ақ кедендік құн саласындағы заңнамаға (G/VAL/W/ 232/Rev.13) қатысты сұрақтарға жауап беру мәртебесі туралы хабарлады. Төраға нотификациялар беру бөлігіндегі белсенділіктің өсуін атап өтті. Комитеттің 2020 жылғы қазандағы соңғы отырысынан бастап кеден заңнамасы туралы нотификациялар Ауғанстан, Колумбия, Моңғолия, Сент-Китс және Невис, Соломон Аралдары және Ұлыбританиядан алынды.
Сонымен қатар, Колумбия, Израиль, Намибия, Парагвай, Тонга және Ұлыбританиядан толтырылған сауалнамалар алынды, ал сұрақтарға жауаптарды Гондурас, Қырғыз Республикасы, Руанда, Соломон Аралдары және Того жіберді. Сонымен қатар, Комитет Еуропалық Одақтың қосымша сұрақтары мен жауаптарын алды және таратты.
Бүгінгі таңда 108 мүше ДСҰ-ға кедендік құн саласындағы ұлттық заңнама туралы хабарлады, ал ДСҰ-ның 75 мүшесі сауалнамаларды толтырып, жіберді. Жиырма тоғыз мүше осы уақытқа дейін жоғарыда аталған екі ескертудің біреуін жіберген жоқ.
Кеден құны туралы келісімнің 22-бабына және «Келісімнің 22-бабына сәйкес ұлттық заңнаманы хабардар ету және тарату туралы» шешімге сәйкес ДСҰ мүшелері Кеден құны бойынша өзінің ұлттық заңнамасының толық мәтіндерін ДСҰ-ның үш ресми тілінің бірінде ұсынуға тиіс. Олар, сондай-ақ, осы Келісімге қатысы бар өз заңдары мен ережелеріндегі кез келген өзгерістер туралы, сондай-ақ осындай заңдар мен ережелерді қолданудағы өзгерістер туралы Комитетті хабардар етуге тиіс.
Жөнелту алдындағы инспекция
Жөнелту алдындағы инспекция бойынша күн тәртібінің тұрақты пункті шеңберінде Комитет төрт мәселені қарады: нотификациялардың мәртебесі, нотификацияларға қатысты сұрақтар мен жауаптар, жөнелту алдындағы инспекция жөніндегі бағдарламалар туралы ақпарат, сондай-ақ жөнелту алдындағы инспекция жөніндегі келісімге бесінші үш жылдық шолу.
Мүшелер жөнелту алдындағы инспекция бойынша нотификациялар жинағын назарға алды. Комитеттің соңғы отырысынан бастап Ауғанстан, Орталық Африка Республикасы, Черногория және Украинадан нотификациялар алынды. Барлық нотификациялардың ағымдағы күйі жаңартылған G/PSI/N/1/Rev.5 құжатында бар.
Төраға жөнелту алдындағы инспекция жөніндегі келісімнің бесінші үш жылдық шолуына қатысты шолу комитеттің келесі отырысында қазан айында жасалуы мүмкін екенін айтты. ДСҰ хатшылығына комитеттің қарауы мақсатында фактологиялық баяндама дайындау ұсынылатын болады.
АҚШ-тың Сауда өкілдігі ДСҰ-ға балық аулау кемелерінде мәжбүрлі еңбекті пайдалану туралы ұсыныс жасады. Ұсыныс ДСҰ мүшелерін заңсыз, хабарланбайтын және реттелмейтін балық аулау сияқты мәжбүрлі еңбекті пайдаланумен байланысты болуы мүмкін балық аулау қызметіне зиянды субсидияларды шектеу жөніндегі жалғасып жатқан келіссөздер барысында осы жаһандық проблеманы шешуге ықпал етуге шақырады.
«Мәжбүрлі еңбек бүкіл әлемдегі балықшылар мен жұмысшылардың өмірі мен әл-ауқатына зиян тигізеді және оны жою қажет», – деді Елші Кэтрин Тай.
Адам шығындарынан басқа, мәжбүрлі еңбек осы тәжірибеге тартылған балық аулау кемелеріне әділетсіз баға артықшылығын береді. Мұхиттардың балықтың шамадан тыс аулануы мен сарқылуы да күшейе түседі. Мәжбүрлі еңбек пен осы соттарға төленуі мүмкін зиянды субсидиялар арасындағы байланысты тану аталған кең таралған мәселені шешудегі маңызды қадам болып табылады.
АҚШ-тың ұсынысы ДСҰ мүшелерін мәжбүрлі еңбек проблемасын және оны шешу қажеттілігін мойындауға, сондай-ақ осындай мәжбүрлі еңбекті пайдаланатын соттарға немесе операторларға қатысты қосымша транспаренттілікке шақырады.
28 сәуірде отырыс аясында Сауда және гендерлік мәселелер жөніндегі бейресми жұмыс тобының мүшелері ұлттық тәжірибе және әйелдердің саудаға қатысуын кеңейту тәсілдері туралы ақпарат алмасты. Мүшелер сауда келіссөздеріндегі гендерлік аспектілерді оқытудың, деректерді жинаудың және есепке алудың маңыздылығын және әйелдердің саудадан пайда алуды қамтамасыз ететін негізгі тәжірибелердің бірі ретінде саясатты дамытудың маңыздылығын атап өтті.
Бейресми жұмыс тобының жұмыс жоспарына сәйкес, мүшелер өздерінің екінші отырысында әйелдер кездесетін мәселелерді шешу жөніндегі ұлттық және аймақтық бастамалармен алмасуға, оны басқа елдердің ықтимал пайдалануына назар аударды.
Эквадор Эквадор Амазонкасы Ваорани әйелдер қауымдастығының сауда тәжірибесі туралы хабарлады, олар жабайы аң аулауды тоқтату үшін какао мен пальма талшықтарынан өнімдер шығарады. Түркия өзінің экспорттық оқу бағдарламаларын және әйелдер мен жас кәсіпкерлерге арналған желілік бағдарламаларды ұсынды, осы тренингке қатысушылардың 92%-ы көтермеленгенін атап өтті және экспорттық қызметті өздерінің бизнес-жоспарларына қосу туралы ұсыныс жасады. Канада келіссөздер мен саясаткерлерге бұл әйелдер мен ерлердің әртүрлі топтарына қалай әсер ететінін бағалауға көмектесу үшін сауда келісімдеріне гендерлік талдауды қолдану тәжірибесімен бөлісті. Маврикий авокадо өсіруші әйел фермерлердің әл-ауқатын ауылшаруашылық келіссөздері арқылы қамтамасыз ету тәжірибесі туралы, сондай-ақ Үкімет пен даму серіктестерінің кәсіпкер әйелдерге көмек көрсету жөніндегі күш-жігері туралы хабарлады.
Біріккен Ұлттар Ұйымының Сауда және даму жөніндегі конференциясы (ЮНКТАД) Шығыс Африка қоғамдастығы мен Оңтүстік жалпы нарықтағы экономикалық интеграцияға гендерлік әсерді талдау нәтижелерін ұсынды. Латын Америкасы мен Кариб бассейніне арналған экономикалық комиссия (ECLAC) COVID-19-ның әйелдер саудасына әсері туралы хабарлады, Латын Америкасындағы жұмыс істейтін әйелдердің 57%-ы жұмыс істейтін ерлердің 41%-ына қарағанда экономикалық күйзелістер қаупі жоғары секторларда жұмыс істейді.
Сондай-ақ, мүшелер Ботсвана Елшісі Аталия Лесиба Молокомменің, Сальвадор Елшісі ана Патрисия Бенедетти Селайидің және Исландия Елшісі Харальд Аспелундтың осы жылдың 29 қарашасында өтетін 12-ші министрлік конференциясына топтың қосқан үлесі туралы ұсыныстарын тыңдады. Мүшелер осы мәселені талқылауды ағымдағы жылғы 23 маусымдағы келесі отырыста жалғастыруға ниетті, онда қатысушылар тұжырымдаманы және «Гендерлік линзаның» ауқымын мен оның ДСҰ жұмысында қолданылуын қарауға да назар аударады.
Топ 2020 жылдың қыркүйегінде құрылды (WT/L/1095/Rev.1) 2017 жылы Буэнос-Айресте өткен 11-ші министрлік конференциясында басталған бастаманың келесі кезеңі ретінде «Әйелдердің сауда және экономикалық мүмкіндіктерін кеңейту туралы бірлескен декларация» қабылданды. Қазіргі уақытта декларацияны 127 мүше мен бақылаушы қолдауда.